تأثیر استفاده از مکمل چربی در جیره های دوره انتقال بر عملکرد تولید مثلی گاوهای شیرده هلشتاین.

چکیده روغن ها و چربی ها منابع غنی از انرژی بوده و در صورت استفاده در جیره دام باعث ایجاد تعادل مثبت انرژی بدن دام می شوند. علاوه بر آن چربی ها به علت عدم تخمیر شکمبه ای باعث کاهش حرارت تولید شده در شکمبه می شوند و در نتیجه منبع انرژی مناسبی بویژه در شرایط تنش های گرمایی می باشند. چربی ها و روغن ها در تولید بسیاری از هورمون های استروئیدی و بویژه هورمون های موثر بر فرآیندهای فیزیولوژیک بدن نقش کلیدی دارند بنابر این تصور می شود تغذیه مکمل های چربی در بهبود فرآیندهای تولید مثل دام مفید واقع شود. مشخص شده است که اختلاف در نوع و ترکیب اسیدهای چرب مکمل چربی سبب اثرات متفاوتی بر عملکرد تولید مثلی دام می شود. از طرفی عنوان شده است که اسیدهای چرب غیر اشباع نسبت به اسیدهای چرب اشباع جذب بیشتری داشته و در بهبود بازده تولید مثلی دام تاثیر بهتری دارند، بنابراین دانشمندان علم تغذیه استفاده از اسیدهای چرب غیر اشباع محافظت شده را به عنوان راهکاری برای این موضوع دانسته اند. نشان داده شده است که به دلیل تغییرات شدید هورمونی و کاهش مصرف خوراک در دوره انتظار زایش بویژه روزهای پایانی دوره آبستنی گاوهای شیری پر تولید از دوره پیش از زایش در وضعیت تعادل منفی انرژی قرار می گیرندکه علاوه بر تاثیر منفی بر عملکرد تولیدی در کاهش بازده تولید مثلی نیز نقش بسزایی دارد، بنابراین در این آزمایش از 24 راس گاو هلشتاین جهت ارزیابی تاثیر کاربرد مکمل چربی محافظت شده حاصل از روغن سویا در دوره انتقال بر عملکرد تولید مثلی گاوهای شیرده در دوره پس از زایش در قالب طرح کاملا تصادفی (با روش فاکتوریل) استفاده شد. مکمل چربی در دو سطح صفر و 2.5 درصد ماده خشک جیره گاوها طی دوره انتقال، دوره پیش از زایش (3 هفته) و دوره بعد از زایش مورد استفاده قرار گرفت بدین صورت که گاوها در دوره قبل از زایش به دو گروه 12 راسی (با یا بدون مکمل چربی) و بعد از زایش هر گروه به دو گروه 6 راسی (با یا بدون مکمل چربی) تقسیم می شوند. بدین منظور گاوها 35 روز قبل از زایش به باکس های انفرادی منتقل شده و در مدت 2 هفته با جایگاه و محیط جدید دوران عادت پذیری خود را سپری نمودند . گاوهای انتخاب شده در شکم های دوم، سوم و چهارم بوده و از تلیسه در این طرح استفاده نشد. چهارده روز قبل از زایش و از 10 روز قبل از زایش هر روز از دام ها نمونه خون گرفته شد بعلاوه بعد از زایش در روز زایش و روزهای 3،1 ، 5 ، 7 و بعد از آن تا زمان آبستنی هر هفته از گاوها نمونه خون تهیه و سرم آن جدا شده و در دمای 20- درجه سانتی گراد نگهداری شد. در طول مدت بعد از زایش بعد از ماه اول هر هفته تخمدان گاوها توسط اولتراسونوگرافی مورد ارزیابی قرار گرفته و اقدام لازم با توجه به شرایط تخمدانی و رحم انجام گرفت. کلیه پارامترهای تولید مثلی دام مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایشگاه میزان پروژسترون، کلسترول، تری گیلیسیریدvldl ، hdl وldl مورد ارزیابی قرار گرفت. اعداد حاصل از اندازه گیری پارامترهای مذکور با استفاده از نرم افزارsas 9-1 رویه ی glm آنالیز شده و برای تعیین اثر تیمار، میانگین ها با استفاده از دستور lsmeans با یکدیگر مقایسه شدند. استفاده از این مکمل باعث افزایش سطح پروژسترون پلاسما (0.05>p)، کاهش روزهای باز (0.05>p)، کاهش هشت روزه ی فاصله زایش تا وقوع اولین فحلی آشکار و کاهش در فاصله اولین فحلی آشکار تا آبستنی (0.05>p) و افزایش قطر فولیکول (0.05>p) گردید. با عنایت به نتایج ذکر شده می توان گفت بهترین حالت افزودن این مقدار پودر چربی به جیره، استفاده در روزهای قبل و بعد زایش است تا بتوان بالانس انرژی و سطح پیش سازهای هورمون های استروئیدی را در سطح مطلوب مورد نیاز تنظیم نمود. واژه های کلیدی: روغن سویا، اسیدهای چرب، پروژسترون، بالانس انرژی.